Nowelizacja normy ISO 50001 – Systemy zarządzania energią
Energia ma istotne znaczenie dla organizacji, ale często stanowi również znaczny koszt - zarówno dla nich, jak i dla środowiska. Światowe zużycie energii stale rośnie: w ciągu ostatnich 40 lat wzrosło ponad dwukrotnie i przewiduje się, że do roku 2040 zwiększy się o kolejne 30%.
Co więcej, energia jest główną przyczyną zmian klimatu, stanowi prawie 60% światowej emisji gazów cieplarnianych. Podejmowanie działań mających na celu lepsze zarządzanie zużyciem energii nie tylko pomaga planecie, ale pozwala też zaoszczędzić pieniądze.
ClimateWorks Foundation – globalna organizacja pozarządowa, wykorzystująca siłę kolektywnej filantropii w walce ze zmianami klimatu – zleciła badanie, które pokazało, że poprawa efektywności energetycznej i ograniczenie zużycia węgla jedynie w sektorach przemysłowych i budowlanych pozwoliłyby zaoszczędzić ponad 3,2 bln USD i przeznaczyć tę kwotę na wydatki związane ze zdrowiem publicznym.
Norma ISO 50001:2018 Systemy zarządzania energią - wymagania i zalecenia użytkowania to dla organizacji narzędzie do wdrożenia systemu zarządzania energią, a także sposób na wydajne i skuteczne jej wykorzystanie.
Czym jest system zarządzania energią?
System zarządzania energią pomaga organizacjom lepiej zarządzać zużyciem energii, poprawiając w ten sposób produktywność. Polega on na opracowaniu i wdrożeniu polityki energetycznej, wyznaczeniu możliwych do osiągnięcia celów w zakresie zużycia energii oraz opracowaniu planów działania i pomiaru postępów. Może to obejmować wdrożenie nowych energooszczędnych technologii, zmniejszenie strat energii lub usprawnienie obecnych procesów w celu obniżania kosztów.
ISO 50001 umożliwia organizacjom opracowanie skutecznego systemu zarządzania energią. Podobnie jak w innych normach ISO dotyczących systemów zarządzania, proces ciągłego doskonalenia przebiega zgodnie z cyklem PDCA (Plan-Do-Check-Act).
Norma zawiera zestaw wymagań, które umożliwiają organizacjom:
- opracować politykę bardziej efektywnego wykorzystania energii;
- wyznaczyć cele pomocne w jej wdrożeniu;
- zbierać dane, aby lepiej zrozumieć i podejmować decyzje dotyczące zużycia energii;
- mierzyć uzyskane wyniki;
- sprawdzać skuteczność wdrożonych działań;
- ciągle ulepszać zarządzanie energią.
Korzyści dla firm
ISO 50001 umożliwia organizacjom poprawę wydajności energetycznej poprzez maksymalne wykorzystanie źródeł energii i zasobów związanych z energią, co prowadzi do zmniejszenia kosztów i ograniczenia konsumpcji.
Z normy mogą korzystać zarówno duże, jak i małe organizacje na całym świecie. Dla niektórych korzyścią z wdrożenia systemu zarządzania energią jest zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko i tym samym poprawa reputacji; dla innych celem jest obniżenie kosztów i poprawa konkurencyjności.
Dla kogo jest ISO 50001?
Podobnie jak wszystkie normy ISO dotyczące systemów zarządzania, ISO 50001 została opracowana do wdrożenia przez dowolną organizację w sektorze publicznym lub prywatnym, niezależnie od jej wielkości, działalności lub położenia geograficznego. Norma nie określa celów w zakresie poprawy charakterystyki energetycznej, które pozostają w gestii organizacji lub organów regulacyjnych. Oznacza to, że każda organizacja, niezależnie od aktualnego poziomu wydajności energetycznej, może wdrożyć ISO 50001, aby ustalić punkt odniesienia i zacząć poprawę wydajności we własnym tempie.
A co z certyfikacją?
ISO 50001 powinna być wdrażana z uwagi na korzyści, jakie zapewnia samej organizacji, jej interesariuszom i klientom. Certyfikacja przez niezależnego audytora na zgodność z normą nie jest wymogiem ISO 50001. Decyzja o certyfikacji lub jej braku jest podejmowana przez organizację, chyba że przepisy mówią inaczej.
Dlaczego znowelizowano ISO 50001?
Wszystkie normy ISO są poddawane przeglądowi co pięć lat, aby upewnić się, że są one zgodne z wymaganiami rynku. Jednym z głównych powodów nowelizacji ISO 50001 była konieczność jej ujednolicenia z pozostałymi normami systemu zarządzania ISO. Wprowadzono strukturę HLS (High Level Structure), czyli ujednolicony format dla norm systemów zarządzania, który ułatwi organizacjom integrację ISO 50001 z innymi nomami. Zwiększono nacisk na rolę kierownictwa wyższego szczebla, zaktualizowano terminy i definicje, a także wprowadzono i omówiono koncepcje normalizacji wskaźników wydajności efektywności energetycznej (EnPI) i powiązanych linii bazowych energii (EnB).
Rodzina ISO 50001
Norma ISO 50001 została opracowana przez Komitet Techniczny ISO/TC 301 Energy management and energy savings i opublikowana po raz pierwszy w 2011 r. Od tej pory opracowano kilkanaście norm dot. zagadnień zarządzania energią i oszczędzania energii. W zbiorze Polskich Norm można znaleźć:
- PN-ISO 50003:2017-01 Systemy zarządzania energią – Wymagania dla jednostek prowadzących audity i certyfikację systemów zarządzania energią;
- PN-EN ISO/IEC 13273-1:2016-03 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii – Wspólna międzynarodowa terminologia – Część 1: Efektywność energetyczna;
- PN-EN ISO/IEC 13273-2:2016-03 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii – Wspólna międzynarodowa terminologia – Część 2: Odnawialne źródła energii.
Z ISO/TC 301 współpracuje KT 304 ds. Aspektów Systemowych Dostawy Energii Elektrycznej. Norma zostanie wdrożona do zbioru PN na początku przyszłego roku jako PN-EN ISO 50001 Systemy zarządzania energią - Wymagania i wytyczne stosowania.